Tetterend over de zijde route

Onze reis van Den Haag naar Kathmandu en Lhasa begeeft zich nu al een tijdje op de zijde route, waarbij Samarkand als draaischijf fungeerde tussen de routes uit en naar Perzië, China en India. Wij zijn in Samarkand onder de indruk van het enorme Registan (Koranscholen uit 1400 na Chr.), maar ook van de relaxte sfeer in deze stad met voornamelijk een klassieke sovjetuitstraling. Een uitstraling die tekenend is voor het hele land. In Tashkent rammelen de Tatra Trams al schuddend door de straten en de Lada's kleuren nog altijd het straatbeeld. Zelf slapen we in zo'n typisch en enorm sovjethotel. Van binnen fraai opgeknapt, maar van buiten grauw en gedateerd, alhoewel de betonnen siermuur over de volle lengte (zo'n 20 verdiepingen) en breedte het hotel bijna een retro uitstraling geeft. Een verademing in deze steden zijn de grote parken en brede lanen met veel groen. De Universiteitsboulevard in Samarkand kan zich volgens ons meten met ons eigen Lange Voorhout. In een heerlijke winterzon genieten we van een frisse ochtendwandeling gevolgd door een lekkere picknick. Het zijn dit soort activiteiten waarvan we momenteel de meeste energie krijgen. Het lijkt er namelijk op dat ons absorptievermogen aangaande allerhande (religieuze) gebouwen en culturen een eerste verzadigingspunt heeft bereikt. Voor ons gevoel bedienen de meeste moskeeën zich zo ongeveer van dezelfde architectuur. Maar ook merken we dat het constant onderweg zijn intensief en vermoeiend is. Het steeds weer regelen van een hotel voor een redelijke prijs of het organiseren van het vervolg van de reis (soms al direct bij aankomst) vraagt veel aandacht en energie. Wat dat betreft lijkt het verdacht veel op werken.

De aanspraak op de bazaars blijft daarentegen onveranderd leuk. Of we nu in Iran of Oezbekistan zijn, iedereen probeert onze nationaliteit te raden. De russische gaat hier voorlopig overtuigend aan de leiding. Als ze er achter komen dat het toch echt de nederlandse is, horen we eerst: AJAX, Feyenoord en PSV gevolgd door: Sneijder en Van Persie en daarna de rest van de selectie van afgelopen zomer. Zonder het WK zou ons leven onderweg een stuk saaier zijn geweest.

Ook de zwarte valuta markt van Oezbekistan vraagt om constante accuratesse en alertheid. Voor ons worden bijna alle prijzen in dollars gegeven (van de hotels tot aan de mini-markt op de hoek van de straat) en men hanteert bij het omrekenen steeds twee koersen: de officiële en de officieuze. Al naar gelang het hen uitkomt, wordt een van beide koersen gebruikt, waardoor wij in complete verwarring (gevolgd door een flink portie chagrijn) over de bazaars struinen. Maar goed, om aan voldoende cash te komen, maken wij ook gebruik van de zwarte markt. Het is ons tot op heden (uiteraard) nog niet gelukt om de beste koers te krijgen. Moeilijk is het overigens niet. In de hotels komen de liftjongens zich gemakshalve melden bij onze kamer. Na de transactie maken ze een zwijggebaar met hun vingers tegen hun lippen: 'Niet tegen de baas zeggen hoor!'. Gevolgd door de vraag: 'Werkt de zwarte markt in Nederland ook zo?' Verbouwereerd nemen ze kennis van het antwoord dat in Nederland een euro gewoon een euro waard is. Daar kunnen we nog wel om lachen, zij het als een boer met kiespijn. Het hanteren van dubbele koersen betekent voor ons namelijk soms een aanslag van wel 20% op ons dagbudget. We vragen ons af of Marco Polo dat gezeur ook had. Verder mag Marco Polo zich gelukkig prijzen met een kameel als vervoermiddel. Aan benzine bestaat hier namelijk een chronisch tekort (ondanks zo veel olie in de grond). Onderweg zien we overal lange rijen van wel honderd auto's die wachten op brandstof. Vaak zonder bestuurder. Die heeft de hoop allang opgegeven en telt thuis de dagen tot het tankstation weer wordt voorzien van een verse voorraad brandstof, waarvan per klant maximaal 10 liter mag worden afgenomen. Over ontwrichting gesproken...

Voor het overige krijgen we 'en route' een mooi beeld van dit land. In het westen bestaat het vooral uit steppe en woestijn en meer naar het oosten wordt het bergachtig en groen. Ook nu zien we weer talloze kuddes schapen en koeien. De steppes laten zich afwisselen door enorme katoenvelden. Wel raar overigens dat een in sovjettijden aangeplant gewas, dat zoveel water nodig heeft, op de rand van de woestijn groeit. Met Dennis, een spontane vent en aanbevolen gids, rijden we een dag door de bergachtige omgeving van Samarkand. Het klikt meteen tussen ons drieën en we hebben een hele leuke dag. Onderweg eten we sappige peren van de boer en lunchen we met vette soep waar we lekker in kunnen soppen met vers brood. Aan het eind van de dag worden we nog getrakteerd op de fraaie herfstkleuren van de bomen bij een ondergaande zon. Op het platteland leeft men een armoedig bestaan in hevig vervallen sovjetflats en vervoert men zich met paard en wagen of per (schattige) ezel. Maar hoe arm de mensen ook zijn, iedereen heeft een mobieltje. Ondanks dat het er grappig uitziet, is het veelzeggend dat we jongetjes zien bellen op een kar voortgetrokken door een ezel.

Wij prijzen ons gelukkig met de trein als vervoermiddel, die hier een gemiddelde snelheid haalt van 90 km/h. Dat is voldoende om 'm aan te prijzen als hogesnelheidstrein. Het comfort is er echter wel naar: echte businessclass stoelen met veel beenruimte. Helaas zijn de zitplaatsen ook uitgerust met een heus 'in-train-entertainment' systeem. Maar zonder koptelefoon. Het is er een getetter vanjewelste en niemand kan elkaar verstaan, waardoor de reis wordt afgelegd in een enorme herrie. Vol weemoed denken we terug aan de nederlandse stiltecoupé.