Trans-Mongolië Express

Voordat we met de trein verder reizen naar Moskou hebben we nog een paar dagen in Peking. We bezoeken uiteraard het enorme plein van de hemelse vrede. Als plein, het grootste ter wereld, maakt het niet veel indruk. We worden in ieder geval niet door de grootsheid ervan bevangen. In tegenstelling tot een paar maanden geleden in Esfahan (Iran) waar het één na grootste plein ter wereld ligt. De omvang van de wat verderop gelegen Verboden Stad doet ons veel meer. Zou de keizer ooit zelf alle 8.000 kamers van zijn paleis hebben gezien? Wij nemen de proef op de som maar niet. Dat andere grote bouwwerk, de chinese muur, bezoeken we ook. Weer zijn we onder de indruk van de chinese bouwdrift. We wandelen een stukje over de muur die prachtig over de heuvels slingert. Precies zoals we het ons hadden voorgesteld!

En dan is het tijd voor de grote reis van vijf nachten en zes dagen over 7.855 kilometers. De route van Peking naar Moskou staat bekend als de Trans-Mongolië Express. Niet te verwarren met de Trans-Siberië Express die van Moskou naar Vladivostok in het uiterste oosten van Rusland voert. Niet eerder dan in Irkutsk pikken we die route op. Dan passeren we ook de plaatsen met exotische namen die wij ons nog herinneren van aardrijkskunde op de lagere school: Krasnoyarsk, Omsk, Novosibirsk, Sverdlosk/Yekaterinburg en Yaroslav. Van te voren hebben we bij een westerse supermarkt allemaal lekkere dingen gekocht voor onderweg. Flink bepakt en bezakt stappen we 's morgens vroeg in de taxi op weg naar het station dat niet op voetgangers lijkt te rekenen. Onze taxichauffeur kan geen ingang vinden. Het alternatief, de metrotunnel slaan we af. Daarvoor is de bagage dit keer te zwaar en daarom hebben we juist voor de taxi gekozen! Met veel gedoe (en wat lichte druk van onze kant) besluit de chauffeur eindelijk het enorme kruispunt voor het stationsplein over te steken. Door deze illegale manoeuvre staat het verkeer direct vast. Een claxonconcert volgt. Als onze taxi is vertrokken, staan we voor een lang hek waarin geen doorgang te vinden is. Het hele stationsplein is door hekken omgeven. En als we er niet door heen kunnen, dan gaan we er maar overheen. Eén voor één klauteren we naar de andere kant gevolgd door onze bagage. Flink bezweet en inmiddels rood aangelopen bereiken we het stationsgebouw. Echt romantisch voelt het vertrek nu niet meer. Aangekomen in de wachtruimte blijken zo ongeveer alle passagiers uit westerse toeristen te bestaan. Na de romantiek, lijkt nu ook het avontuurlijke een beetje uit de treinreis te verdwijnen.

Comfortabel zal de reis in ieder geval wel worden. We hebben een ruime twee-persoonscoupé tot onze beschikking. De inrichting van het rijtuig doet denken aan de grandeur van vervlogen Oriënt-Express tijden. Een groot deel van de trein wordt bezet door belgische reizigers. De vlaamse gezelligheid neemt ook direct bezit van ons rijtuig. Als we 'goesting hebben', kunnen we bij de buren een glaaske komen halen! Zo rijden we door het noorden van China naar Mongolië in een landschap dat wisselt tussen saaie chinese vlaktes en mooie berglandschappen.

Aan iedereen in de trein is, voor het chinese traject, lunch- en dinerbonnen uitgedeeld. Hoewel de indruk wordt gewekt dat er verschillende dinerrondes zijn, loopt het restauratierijtuig al snel vol. Door de drukte ontstaat bij het personeel een lichte paniek waarna een chinese serveerster het heft stevig in handen neemt. Ze commandeert iedereen naar een tafel. Zodra de laatste hap, van het overigens smakelijke eten, is genuttigd, wordt je weer het rijtuig uitgebulderd. Gezellig is anders. We kunnen er met zijn allen flink om lachen en uiteindelijk zijn alle monden wel binnen een acceptabele tijd gevoed, zoals de efficiënte chinezen betaamt.

's Avonds rijden we door de Gobi-woestijn. In het licht van de ondergaande zon zien we flinke zandstormen over de vlaktes razen, terwijl onze trein onverminderd voort snelt. Na enige tijd dient de grens met Mongolië zich aan. De controles zijn relatief soepel. Het hoogtepunt wordt hier gevormd door het wisselen van de draaistellen. Omdat ze in Mongolië en Rusland breder spoor hebben dan in China, kan de trein niet zonder meer de reis vervolgen. We worden een grote loods in gereden en daar wordt het rijtuig een grote stellage ingeduwd, waarna we ongeveer twee meter de lucht in worden getakeld. Het draaistel blijft achter op de rails en maakt weldra plaats voor een draaistel dat geschikt is voor het bredere spoor. Daarna zakt het rijtuig weer naar beneden en rollen we verder de mongoolse nacht in. De zandstormen hebben inmiddels plaatsgemaakt voor jachtige sneeuwbuien.

De volgende ochtend gaan we op zoek naar ontbijt. Het klinische chinese restauratierijtuig heeft plaatsgemaakt voor een saloonachtige mongoolse variant. Er heerst een leuke sfeer en omdat nu iedereen weer voor eigen rekening eet, is het er ook een stuk rustiger. En na de mongoolse hoofdstad Ulaanbaatar geldt dat voor de hele trein. Het lijkt er op dat daar iedereen de trein verlaat. Bij vertrek zijn er welgeteld nog vier reizigers (inclusief wijzelf) overgebleven. Die reizen nu in 14 rijtuigen (bemand door 28 hosten) met een eigen restauratie- en bagagerijtuig. Wij hebben de resterende vijf dagen het rijtuig voor onszelf! We worden vrienden met de russische Anna (die dus de helft van de overige passagiers vertegenwoordigt) met wie we in de middagen gezellige theekransjes houden. Het kokende water tappen we van de samovar die wordt gestookt op kooltjes. Daardoor is er altijd heet water.

Het mongoolse landschap is wat we er ons van voorstellen. Veel glooiende grashellingen. Af en te spotten we een kameel en hier een daar hebben nomaden hun tenten (yurts) opgezet. Die beelden zorgen voor de nodige afwisseling in het verder toch wel wat eentonig landschap. Nog dezelfde dag kondigt de mongools-russische grens zich aan als we plotseling allemaal handelaren (of smokkelaars) hun handel zien stallen bij die paar overgebleven passagiers. Ze vervoeren grote hoeveelheden whiskey, jeans en schoenen. Als ze die handel tijdelijk weten te verdelen onder de reizigers lukt het ze misschien om alles zonder problemen de grens over te krijgen. Wij hebben echter geen behoefte aan hun problemen en werken dus niet mee. Dat is maar goed ook. De russische douane is bekend met deze praktijken en komt met veel vertoon aan boord. Nadat de paspoorten zijn ingenomen, worden alle coupés handmatig doorzocht. Ons hele plafond gaat er zelfs uit! En alsof dat nog niet genoeg is, komen daarna de honden nog een ronde maken door de coupé. Ondertussen horen we uit het compartiment van onze host het gerinkel van wodkaflessen en het gelach van de russische douaniers. Pas later begrijpen we waarom. Op deze manier hebben onze hosten het voor elkaar gekregen om dozen vol met chinese waar (thee, ketjap etc.) Rusland in te loodsen. De komende dagen zien we onze gastheren steeds met steekwagentjes, gevuld met dozen, door het gangpad lopen om alle handel weer onder elkaar te verdelen.

Door de russische toendra's worden we aangenaam verrast. Veel gezellig ogende dorpjes van houten huisjes (en Lada's) in een zonnig klimaat. Het idee dat het hier altijd winter zou zijn en het leven een straf is, komt ons, in het zonnetje op de vredige stations, vreemd voor. Rond Irkutsk draait de spoorlijn om het enorme Baikal meer. Het wintert nog een beetje na waardoor een deel van het meer nog is voorzien van een laagje ijs. Rondom het meer verschijnen mooie besneeuwde toppen en aan de oevers zien we kleine vissersdorpjes. Vrouwen verkopen de vers gevangen vis op de perrons. Maar niet alleen vis. Ook worden mooie groenten zoals tomaten en komkommers te koop aangeboden en verder is er kip, brood en yoghurt te koop. Zelf verzamelen we lekkere dingen voor een alternatief avondmaal in onze eigen coupé. Anna, die zelf russische is, vergaart typisch russische producten, die we later mogen proeven. We proberen kwas (een soort alcoholvrij bier van rogge) en salamiekoekjes. Heel apart. Ondertussen worden op het perron de kooltjes voor de samovar vanuit een enorme vrachtwagen bijgevuld en wordt de locomotief voor de zoveelste keer gewisseld.

Typisch is de tijdsaanduiding op de perrons. Het hele russische spoorsysteem loopt op Moskoutijd. In het oosten, bij de grens met Mongolië, is het tijdsverschil met Moskou vijf uur. Als we om negen uur 's avonds nog even op het perron lopen, geeft de stationsklok vier uur 's middags aan. En omdat we naar het westen rijden, moet ons horloge, dat de lokale tijd aangeeft, om de zoveel honderd kilometer een uur teruggezet worden. Elke avond hebben we daardoor een wintertijd-ervaring. De dagen lijken dus nog langer te duren. Zou er dan toch geen einde komen aan onze reis? Alhoewel, na 6078 kilometer komen we de obelisk tegen die de grens tussen Azië en Europa markeert. Tja, dan gaan we toch echt richting huis. In het ordinaire russische restauratierijtuig (met Lady Gaga luidt galmend uit de laptop) nemen we nog een laatste goulash met bier!